Materiały lekcyjne

II wojna światowa jest pamiętana bardzo różnie w poszczególnych krajach. W niektórych częściach obecnej Unii Europejskiej obraz wojny ma jednego agresora – nazistowskie Niemcy – i walczącą z nimi koalicję aliantów. W Europie Środkowo-Wschodniej obraz ten jest bardziej skomplikowany. Dla wielu wyzwolenie przez Armię Czerwoną oznaczało początek kolejnej formy totalitarnego zniewolenia.

W efekcie tych bardzo różnych pamięci w różnych krajach powstają znaczne różnice w sposobie nauczania o przebiegu wojny. Nawet ramy czasowe konfliktu się różnią. Dla Niemiec, Polski i części współczesnej Białorusi, która należała przed 1939 rokiem do Polski, wojna rozpoczęła się 1 września 1939 roku od niemieckiego najazdu na Polskę. Dla Rosji i wschodniej Białorusi wojna rozpoczęła się 22 czerwca 1941 roku od niemieckiego najazdu na Związek Radziecki. Podobnie wojna nie skończyła się tego samego dnia. W Europie wojna zakończyła się 8 i 9 maja, podczas gdy na Dalekim Wschodzie trwała do 2 września.

W naszym projekcie próbujemy doprowadzić do pewnego zbliżenia pomiędzy tymi różnymi, niekiedy sprzecznymi pamięciami. W zestawach lekcji przygotowanych przez specjalistów z Rosji, Białorusi, Polski, Ukrainy i Niemiec zajmujemy się tematami powiązanymi z II wojną światową.

Wykorzystując nowoczesne, innowacyjne techniki nauczania, historyczne i współczesne ilustracje oraz fragmenty wspomnień, dzienników i gazet proponujemy metodę zaprezentowania tych odmienności uczniom. Mamy szczerą nadzieję, że będzie to ważny – choć skromny – krok w kierunku lepszego rozumienia naszych pamięci o największej wojnie w dziejach ludzkości.

Zgromadzone materiały źródłowe posłużą uczniom do analizy, dyskusji i rozważań. Jednocześnie zachęcamy nauczycieli do modyfikowania lekcji tak, by odpowiadały ich własnym praktykom i preferencjom. Szczególnie zalecamy nauczycielom szukanie lokalnych i osobistych materiałów źródłowych, jeśli będą one bardziej zrozumiałe dla uczniów.

Rozpoczęliśmy prace w roku 2020 z udziałem autorów z Białorusi, Niemiec, Polski i Rosji. Mamy jednak ambicję poszerzyć ten projekt o inne kraje. W ten sposób moglibyśmy szerzej ukazać różnice w postrzeganiu II wojny światowej i innych skomplikowanych wydarzeń historycznych.