Instrukcje dotyczące wizyty w miejscu pamięci

W trakcie wizyty w miejscu pamięci z uczniami należy pamiętać o zasadach zachowania i konkretnych regułach, które mogą dotyczyć danego miejsca. Odpowiednie zachowanie jest ważne nie tylko dlatego, żeby uniknąć przeszkadzania innym gościom, ale również by okazać właściwy szacunek miejscu i upamiętnionym ludziom. Wskazane jest również poinformowanie uczniów, czy istnieją konkretne reguły dotyczące miejsca, np. wytrzymałe buty i stosowne ubrania. Aby uniknąć jakiejkolwiek konfrontacji, wyjaśnienie powinno nastąpić przed przybyciem na miejsce, w klasie lub w drodze (np. w autobusie).

Oczywiście, różne typy miejsc pamięci wymagają różnych rodzajów przygotowania się. Ten krótki rozdział zawiera ogólny przegląd rzeczy, które należy wziąć pod uwagę przygotowując wizytę. Pozostawiamy do uznania nauczyciela decyzję, które punkty odnoszą się do danej wizyty.

Miejsca pamięci jako miejsca refleksji i szacunku: jak się zachowywać

Dobrym pomysłem jest spytanie uczniów przed wizytą o to, jak ich zdaniem powinni się tam zachowywać. Pytanie to jest dobrym punktem wyjścia do dyskusji o zachowaniu i jakichkolwiek oficjalnych wskazówek z danego miejsca, a jednocześnie daje uczniom możliwość zainicjowania dyskusji. Następujące punkty mogą nie być oficjalnymi zasadami, lecz są istotnymi aspektami zachowania, które należy przedyskutować.

• Istnieje wiele miejsc upamiętniających zmarłych, np. pomniki wojenne, obozy koncentracyjne czy zwykłe tabliczki poświęcone poszczególnym osobom, jak np. Kamienie Pamięci (Stolpersteine). Ogólną zasadą jest, że właściwym sposobem oddania szacunku w tych miejscach jest zachowanie milczenia i prywatna refleksja. W zależności od wieku i osobowości, wielu uczniów w wieku szkolnym może mieć z tym trudności, ale należy im uświadomić, że jest to oczekiwane. Z tego samego powodu uczniowie powinni powstrzymać się od biegania i zabawy w takich miejscach pamięci; powinni szanować wszystkie części pomnika i trzymać się wyznaczonych ścieżek tam, gdzie jest to konieczne. Miejsce pamięci nie jest takim samym miejscem jak park, nawet jeśli wygląda identycznie. Przydatnym porównaniem może być użycie cmentarza jako przykładu: jak tam uczniowie by się zachowywali?
• Uczniowie powinni zostać poinformowani, że są chwile i miejsca, w których można zadawać pytania i że nie zawsze jest na nie czas w trakcie zwiedzania miejsca pamięci. W zależności od zaleceń pedagogicznych, najlepszym momentem na zadawanie pytań może być droga powrotna z miejsca pamięci lub powrót do klasy; może też być właściwe zadawanie pytań podczas całej wizyty. Nauczyciel powinien wcześniej jasno określić te granice.
• Jest prawdopodobne, że podczas wizyty w miejscu pamięci będą inne grupy lub goście. Uczniowie powinni szanować nie tylko samo miejsce, ale także innych odwiedzających. Obejmuje to zachowanie ciszy i nieprzeszkadzanie innym, trzymanie się razem lub w grupie, słuchanie i podążanie za przewodnikiem oraz okazywanie postawy pełnej szacunku. Należy pamiętać, że ludzie mogą oddawać cześć na przykład krewnym.

Oficjalne zasady i regulacje

Większość miejsc pamięci ma swoje własne zasady i przepisy, których należy przestrzegać. Obowiązkiem nauczyciela jest zapoznanie się z nimi i poinformowanie klasy przed wizytą. Poniżej znajduje się ćwiczenie, które można wykorzystać, aby pomóc uczniom zastanowić się, jakie zasady mogą obowiązywać i, co ważniejsze, dlaczego te zasady istnieją. Takie reguły mogą obejmować, ale nie ograniczać się do:

• Założenia odpowiednich ubrań – do pogody, kultury czy religii
• Robienia zdjęć
• Używania telefonów komórkowych
• Dozwolonego rozmiaru bagaży
• Jedzenia czy picia
• Słuchania muzyki
• Jeżdżenia na rowerze

Rzeczy, o których należy pamiętać: ostateczna lista

Organizatora wizyty dotyczy również szereg formalności, które należy uwzględnić przy planowaniu, na przykład:

• Czy miejsce znajduje się wewnątrz czy na zewnątrz?
• Czy miejsce jest publiczne czy prywatne?
• Czy należy zarezerwować wizytę?
• Czy miejsce dostępne jest za darmo, czy należy kupić bilety?
• Ile zajmuje wizyta?
• Czy konieczne jest posiadanie przewodnika?
• Od jakiego wieku wskazane jest odwiedzenie miejsca?
• Czy miejsce jest dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami?
• Czy należy okazać jakiekolwiek dokumenty (np. legitymację szkolną, dowód osobisty)?

Pomyśl o tych wymaganiach przed planowaniem wizyty, aby mieć pewność, że wszystko pójdzie gładko. Oczywiście wizyta w miejscu pamięci może być przytłaczającym doświadczeniem i wywołać nieprzewidywalne reakcje wśród uczniów. Podczas wszystkich etapów przygotowawczych organizator powinien zachować spokój i dać uczniom poczucie komfortu. Dobre zaplanowanie może zapewnić wszystkim bezstresowe doświadczenie.

Rozumienie zasad: krótkie ćwiczenie

Poniższe krótkie ćwiczenie (15-20 minut) można wykorzystać w ramach przygotowania do wizyty w miejscu, w którym obowiązują zasady i przepisy. Ma ono na celu wyjaśnić uczniom, dlaczego takie zasady istnieją.

1. W parach uczniowie zastanawiają się nad wymyśleniem pięciu zasad, których mogą oczekiwać w odwiedzanym miejscu pamięci.
2. Następnie każda para dołącza do innej (metoda kuli śnieżnej), porównuje swoje odpowiedzi i tworzy listę pięciu zasad, z którymi wszyscy się zgadzają.
3. Gdy każda z grup sformułuje już pięć zasad, uczniowie analizują każdą zasadę i dodają do niej zdanie zaczynające się od „ponieważ”, np. „Nie przerywaj przewodnikowi, ponieważ…”. Zastanowienie się nad tym, dlaczego zasada została wprowadzona, pomoże zrozumieć uczniom konieczność stosowania się do niej.
4. Na samym końcu każda grupa wybiera osobę, która odczyta zestaw zasad klasie.

W tym ćwiczeniu słowo „szacunek” będzie się prawdopodobnie często pojawiać. Jeśli zostanie czasu, można przeprowadzić krótką dyskusję na temat znaczenia szacunku, tzn. kogo się szanuje i dlaczego.