Plan Lekcji

Abstrakt

Historia II wojny światowej będzie postrzegana poprzez dzienniki/wspomnienia dzieci z Rosji, Białorusi, Ukrainy, Polski i Niemiec. Pracując w małych grupach, uczniowie nauczą się jak należy czytać relacje osobiste, oceniać poszczególne aspekty codziennego życia autora/ki oraz porównywać życie codzienne w różnych krajach. Układając opowiadanie o kimś w ich własnym wieku, biorąc udział w dyskusji i dokonując porównań z własną codziennością, uczniowie będą mogli lepiej zrozumieć i poczuć przeszłość. Praca z dziennikami/wspomnieniami pomoże im zrozumieć, jak wojna zmieniła życie codzienne dzieci.

Cel ogólny

Poznać zmiany w życiu codziennym dzieci podczas II wojny światowej.

Cele szczegółowe

1. Zastanowić się nad stwierdzeniem, że wojna to nie tylko bohaterskie czyny, ale także walka o przetrwanie. To czas, gdy życie ludzi ulega zmianie niezależnie od ich wieku, miejsca zamieszkania czy statusu społecznego.
2. Poczuć się jak badacz życia codziennego.
3. Porównać życie codzienne w czasie wojny w różnych krajach: w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (republiki: ukraińska, białoruska i rosyjska), w Polsce i w Niemczech.
4. Nauczyć uczniów szukania informacji (wykorzystywania umiejętności analitycznych, identyfikowania najważniejszych informacji, dokonywania analizy krytycznej) w źródle historycznym.

Zastosowane metody

Praca ze źródłem, tworzenie opowiadania, dyskusja, analiza i porównanie, praca z mapą

Wyposażenie

Materiały drukowane (fragmenty ośmiu dzienników/wspomnień, pytania), rzutnik multimedialny (wskazany), urządzenia z dostępem do internetu (telefony uczniów).

Autorzy dzienników

• Anatolij Listopadow, urodzony w 1929 roku, mieszkał w Bachmaczu, rejon czernihowski, Ukraińska SRR.
• Ludmiła Leblan, urodzona w roku 1926, mieszkała w Bieżycy w rejonie briańskim, Rosyjska FSRR.
• Wiktor Czernyj, urodzony w roku 1928, mieszkał we wsi Mohylnoje, rejon borysowski, obwód miński, Białoruska SRR.
• Nikołaj Borowski, urodzony w roku 1927 w Gródku Ostrożyckim, obwód miński, Białoruska SRR.
• Ursula Brecht (z domu Lindemann), urodzona w roku 1928 w Kolonii w Niemczech
• Gerda Altpeter (z domu Rappaport), urodzona w roku 1926 w Essen, mieście w Zagłębiu Ruhry w dzisiejszym kraju Północna Nadrenia-Westfalia w Niemczech.
• Stanisław R., urodzony w roku 1927 w powiecie wołkowyskim, województwo białostockie, Polska.
• Teresa Sosnowska, w czasie wojny polsko-niemieckiej mieszkała na Zabużu w Sokalu.
• Klaus Schlimm, urodzony 16 lipca 1929 roku w Magdeburgu, przeprowadził się do Essen w Niemczech.

Zadanie domowe przed lekcją

Powtórzyć z podręcznika historię II wojny światowej.

Kolejność i czas trwania zadań

Wstęp

8 minut.

Wprowadzenie przez nauczyciela.

Nauczyciel odświeża wiedzę uczniów o historii II wojny światowej.
Kiedy zaczęła się wojna dla różnych krajów (Niemiec, Polski, ZSRR)?
Które walki rozpoczęły wojnę?
Nauczyciel pokazuje na mapie przesuwanie się frontu i pyta uczniów o najważniejsze bitwy.
Jak długo trwała wojna i kiedy się zakończyła?

Następnie nauczyciel omawia termin życie codzienne. Życie codzienne jest ściśle powiązane z cyklem powtarzających się działań i wydarzeń. Wykonując rutynowo czynności życia codziennego, osoba nadaje każdej z nich pewne znaczenie. Możemy określić cztery podstawowe elementy życia codziennego:
po pierwsze – działania społeczne, codzienne lub świąteczne, polityczne lub związane z pracą;
po drugie – przedmioty niezbędne do wykonywania tych działań;
po trzecie – przestrzeń, w której osoba wykonuje te działania;
po czwarte – znaczenie tych działań, które pomaga dokonać rozróżnienia pomiędzy dobrem a złem.
Przykład: lekcje historii dwa razy w tygodniu. Przedmioty: podręcznik, długopis, zeszyt; przestrzeń: klasa w szkole; cel: by uczeń poznał przeszłość i otrzymał ocenę za swoją pracę.

3 minuty.

W zależności od liczebności klasy dzieli uczniów na maksymalnie osiem grup, których zadaniem będzie przygotowanie prezentacji o życiu dzieci podczas II wojny światowej. Nauczyciel wyjaśnia zadanie stojące przed każdym zespołem.

Część 1. Praca w grupach

22 minuty.

Uczniowie pracują w grupach z dziennikami/wspomnieniami. Przygotowują prezentację o dziecku, które napisało dany dziennik/wspomnienia.

Część 2. Prezentacja wyników pracy grup

37 minut.

Każda z grup po kolei prezentuje jedno dziecko (każda z grup ma 4 minuty). Prezentacja zawiera odpowiedzi na pytania (poniżej) o życie codzienne danego dziecka.

Praca grupy z dziennikiem/wspomnieniami i biografią obejmuje:

1. Praca ze źródłem, zaznaczanie markerem fragmentów odnoszących się do pytań i robienie notatek na marginesach.
2. Praca z mapą: zaznaczanie, gdzie mieszkało dziecko na początku działań zbrojnych i jego przemieszczanie się podczas wojny.
3. Sporządzenie opisu miasta / miejscowości / wsi, w której mieszkało dziecko (używając informacji z internetu).

Pytania:

1. Jak nazywa się dziecko, ile miało lat na początku wojny?
2. Gdzie mieszkało dziecko przed wojną – w mieście, miasteczku, wiosce? W jakim kraju? Znajdźcie to miejsce na mapie (możecie korzystać z własnych urządzeń). Znajdźcie w internecie opis tego miejsca: czy to duża, czy mała miejscowość? Z czego jest znana? (np. z przemysłu?, z rolnictwa?)
3. Jak odległe było to miejsce od linii frontu?
4. W jaki sposób dziecko dowiedziało się o wybuchu wojny?
5. Co zmieniło się w jego życiu po wybuchu wojny?
6. Co robiło dziecko podczas wojny? W jaki sposób pomagało swojej rodzinie lub przyjaciołom?
7. Z czym miało kłopoty?
8. Jaka część przedwojennego życia dziecka pozostała niezmieniona w czasie wojny?
9. Znajdźcie w tekście nieznane, kolokwialne lub fachowe słowa i odszukajcie ich znaczenie w internecie.

Część 3. Dyskusja i wnioski

15 minut.

Dyskusja. Nauczyciel moderuje dyskusję, zadając pytania i wyjaśniając szczegóły.

Pytania do dyskusji:

• Czym różniło się życie codzienne dzieci w czasie wojny od życia przed wojną?
• Jakie były różnice w życiu codziennym w różnych krajach?
• Kiedy dziecko musiało dokonać trudnego wyboru? Czy mogło postąpić inaczej?
• Dlaczego dzieci opisują straszne wydarzenia w tak spokojny sposób?
• Co wywarło na Tobie największe wrażenie w dziennikach/wspomnieniach? Dlaczego?

5 minut.

Wnioski. Krótkie podsumowanie lekcji przez nauczyciela.